مطالعۀ تطبیقی نشانه های بصری در آینه کاری ایرانی با نقاشی آپ آرت

هنر آینه کاری از هنرهای سنتی ایران است که عمدتاً در تزیینات داخلی بناهای تاریخی به ویژه اماکن مذهبی کاربرد دارد. بهره گیری از این هنر همواره در راستای تحقق بخشیدن به کیفیت معنوی بنا و تجسم عالم مثال در اندیشۀ عرفا و هنرمندان ایرانی صورت گرفته است و همچون پلی ساحت قدسی و قلمرو انسانی را به یکدیگر پیوند می دهد. در این رشتۀ هنری، آینه کار با استفاده از آینه و برش آن به اشکال متنوع ساختاری از نقوش به هم تنیدۀ هندسی ایجاد می کند. این نقوش از طریق محاسبه و برحسب روابط و تناسبات ریاضی سازمان یافته و نوعی فضای تصویری مستقل به وجود می آورند. این نحوه از نمایش فضا به ایجاد یک فضای تجسمی گسترده کمک می کند، تا جایی که رخدادها و سبک های هنر نوین به ویژه نقاشی آپ آرت به لحاظ بصری با این هنر قابل مقایسه هستند. این مقاله تلاشی است برای پاسخ گویی به این مسئله که آیا نشانه های زیبایی شناختی در آینه کاری ایرانی و نقاشی آپ آرت هم طراز و هم شأن هستند؟ از این رو با بهره جستن از روش توصیفی ـ تحلیلی و با شیوۀ جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی به مطالعۀ پاره ای از وجوه اشتراک نمونه های مدنظر می پردازیم. حاصل تطبیق و نتیجۀ بررسی ها نشان می دهد که 1-آینه کاری ایرانی سازمانی دقیقاً محاسبه شده از سطح های تصویری و نظامی از روابط فضایی را کشف کرده است و آن را به طرزی منطقی به وسیلۀ قطعات آینه عرضه می دارد. 2-نشانه های بصری به کاررفته در آینه کاری ایرانی و نقاشی آپ آرت فارغ از مجموع شرایط زمانی و مکانی به صورت مشابه به کار رفته است. 3-نشانه های بصری همچون توهم بصری، کیفیت دیداری، تضاد رنگی قبل از اینکه در نظام زیبایی شناسی نقاشی نوین پدیدار شود در هنر آینه کاری ایرانی متجلی شده است.